“Observatie zonder evaluatie is de hoogste vorm van menselijke intelligentie”

(J. Krishnamurti)

De werkelijkheid is zonder oordelen.

Als er een storm opsteekt, houdt hij enige tijd aan en gaat dat weer liggen. Zo gaat het met emoties ook – ze komen op, houden een tijdje aan en verdwijnen weer. Een emotie is maar een emotie. Wij zijn veel, veel meer dan een emotie. Dus wanneer je merkt dat er een emotie bij je opkomt, is het van groot belang dat je in een stabiele houding gaat zitten, of dat je gaat liggen – dat is ook een zeer stabiele houding. Richt je aandacht nu op je buik. Je hoofd is als een boomtop die heen en weer zwiept in de storm. Daar zou ik niet blijven. Verplaats je aandacht liever naar beneden, naar de stam van de boom, waar stabiliteit is.

Wanneer je met je aandacht bij je buik bent, concentreer je dan op de plek iets onder je navel en volg je ademhaling. Adem diep in en uit en voel hoe je buik omhoog en omlaag gaat. Nadat je dit tien, vijftien of minuten gedaan hebt, zul je je sterker voelen – sterk genoeg om de storm te weer staan. Of je nu ligt of zit, blijf constant met je aandacht bij je ademhaling, zoals een drenkeling in de oceaan zich vastklampt aan een reddingsboei. Na enige tijd zal de emotie tot bedaren komen.

(Thich Nhat Hanh)

of moeilijkheden uit de weg te gaan. We oefenen niet om te vluchten. We oefenen om sterk genoeg te zijn, zodat we de problemen effectief kunnen aanpakken. Om dat te kunnen, moeten we kalm, fris en standvastig zijn. Daarom moeten de de kunst van het stoppen aanleren.

Wanneer we leren te stoppen, worden we steeds kalmer en onze geest wordt helderder. Zoals water helder is nadat de modderdeeltjes zijn gezakt.

Door rustig te zitten en alleen maar in en uit te ademen, ontwikkelen we kracht, concentratie en helderheid. Je zit als een berg. Geen wind kan de berg omver blazen. Als je een half uur kunt zitten, geniet dan van dat halve uur. Als je een paar minuten kunt zitten, geniet dan van die paar minuten. Dat is al goed.

(Thich Nhat Hanh)

Iedere nacht rusten we en laden ons op in de stilte van de diepe droomloze slaap. Let op wanneer je wakker wordt. Zie dat iedere morgen vanuit niet-weten de hele wereld weer geprojecteerd wordt. Vanuit die eerste gedachte ‘ik ben’ stel je je leven weer samen: hoe laat is het, oh het is vandaag woensdag, ik heb straks… en vanavond komt… En ’s nachts als je gaat slapen verdwijnt je wereld weer in stilte.

Prajnaparamita

Alleen dit moment kun je echt meemaken. Besef hoe vaak je verstrikt zit in gedachten en gevoelens. Ontspan, voel je adem en voel de ruimte waarin je zit. Hoor de geluiden, merk je ademende lichaam. Merk gedachten, emoties, voel hoe ze zelf een weg vinden. Opmerken is genoeg. Nu maak je het echte leven mee. Deze momenten worden niet verpest door zorgen, nijd, frustratie, omdat je alles waarneemt en je er verder niet mee bemoeit. Uit de arena gestapt. Op dit moment ben je helder aanwezig, zonder oordeel, en heb je levenskwaliteit gecreeerd.

Zo kun je van moment tot moment kwaliteit creeeren. In feite kun je elk moment zo laten stralen, puur met jouw echte aanwezigheid. En dat voedt je. Elke keer als je dit doet, ontvang je voeding en die straal je uit en geef je als vanzelf door.

… en we zijn veel onderweg: naar je werk, naar de kinderopvang, naar een kop thee maar eerst de vaatwasser vullen, naar een goed boek, maar eerst opruimen. Onderweg naar die leuke of moeilijke dag volgende week.

Elke keer als je met je hoofd al bij het volgende bent, is dat verspilde tijd. Je wil blijkbaar weg van het huidige moment. Dat maakt dat je je spieren spant, je schouders optrekt en je aandacht versnippert. Je leeft niet. Voel je adem, vertraag je handelingen en zie en voel wat je op dit moment aan het doen bent. Je kan zo van elk moment een kwaliteitsmoment maken. Daarmee ben je zelf de creator van je levenskwaliteit.

Ik sta s ochtends regelmatig op met een soort van spanningsgevoel in mijn hartgebied. Ik ervaar het direct als onaangenaam en mn eerste reactie is: weg ermee. Oplossen, dit. Hoe komt het? Waar komt het vandaan? Hoe kom ik er zo snel mogelijk van af? Tot ik me pasgeleden het volgende realiseerde:

De eerste en enige wet van het Boeddhisme is: verlangen doet ons lijden. Als we vrede kunnen hebben met ‘hoe het ook is’, hebben we geen verlangens meer en zijn we vrij van lijden.

Dus, laat ik eens kijken of ik in vrede kan ademen met deze spanning. Gelukkig hadden we Sangha vanochtend, een mooie gelegenheid voor dit onderzoek. En oke. Ik heb ermee geademd. En geademd. En geademd. Gekeken of het veranderde. Fluctueerde. En hoe het voelde als mijn adem er ‘langs’ ging, elke keer weer. En mezelf gezegd dat het dus ECHT niet anders hoeft. Dat het zo goed is. Dat ik vrede sluit met dat bevroren gevoel in mijn borst. Dat is wennen. En dat is een soort van opluchting. Het scheelt een hoop denkwerk en… aversie. Maar wel opletten. Voor ik het weet sta ik weer op de oude stand: weg ermee. Maar Thich Nhat Hanh zegt dat juist hier de vrede ontwikkeld wordt, in aanwezig zijn met ‘hoe het ook is’.

Besef jouw scheppend vermogen aan het begin van je dag. Je kunt good vibes creeeren, precies zoals je doet in de yogales. Oefen je vermogen om good vibes te scheppen, ongeacht de situaties in je leven. Zodat je je niet in je omstandigheden verliest. Mediteren, yoga, muziek, inspirerende teksten, boeken, podcasts…

Montaigne, een Franse filosoof uit de Renaissance, had een ervaring die we nu een bijna-dood-ervaring noemen. Het maakte een enorme indruk op hem (zoals we nu ook zo vaak horen van mensen met zo’n ervaring) en hij schreef het volgende:

“Als je niet weet hoe je moet sterven – maak je geen zorgen. Moeder natuur zal je precies vertellen hoe en wat. Volledig, en adequaat. Zij zal deze klus perfect voor je klaren, dus geef het over aan haar. Laat maar los. Je sterft immers op dezelfde manier als dat je in slaap valt: het is een wegdrijven.”

Drifting away, to the other side

Als ik echt in de schoenen van de ander zou staan, zou ik de ander volkomen snappen.

Als ik me realiseer dat ik dan niet meer weet, dan wat daar geweten wordt.

En dat ik dat heb meegekregen van waar ik vandaan kom, en dat dat het is.

Dan weet ik dat ik niets anders in de aanbieding heb op dat moment.

Als ik dat begrijp, dan komt er compassie. Dan wordt de ander een vriend. En met vrienden kan ik altijd beter zakendoen dan met vijanden.

(Els Thissen)